Harmonia pod jednym dachem, czyli jak budować bezpieczną i szczęśliwą relację między psem a dzieckiem

Posiadanie psa w rodzinie z dziećmi niesie ze sobą wiele korzyści – uczy empatii, odpowiedzialności i buduje silne więzi emocjonalne. Jednak kluczem do sukcesu jest odpowiednie przygotowanie, edukacja i stały nadzór dorosłych. W tym artykule podzielę się z Tobą moją wiedzą i doświadczeniem jako behawiorysty zwierząt, aby pomóc Ci stworzyć dom pełen miłości i bezpieczeństwa dla wszystkich jego mieszkańców.

Pies i niemowlę: przygotowania przed narodzinami

Zanim w Twoim domu pojawi się niemowlę, warto odpowiednio przygotować na tę zmianę Twojego psa. To, co dla nas jest naturalną koleją rzeczy, dla psa może być źródłem stresu i dezorientacji. Dlatego tak ważne jest stopniowe wprowadzanie zmian.

Zmiany w rutynie: zacznij od wprowadzania zmian w codziennej rutynie psa z odpowiednim wyprzedzeniem. Jeśli planujesz zmiany w harmonogramie spacerów, karmienia czy zabaw, zacznij je wdrażać na kilka tygodni przed narodzinami dziecka. Dzięki temu pies będzie miał czas, aby się do nich przyzwyczaić i unikniesz kojarzenia ich z pojawieniem się nowego domownika.
Oswajanie z nowymi zapachami: niemowlę wiąże się z nowymi zapachami – kosmetyków, pudru, pieluszek. Możesz zacząć oswajać z nimi psa, pozwalając mu obwąchać np. użyte pieluszki (oczywiście pod Twoim nadzorem).
Odtwarzanie dźwięków niemowlęcia: dźwięki płaczu niemowlęcia mogą być dla psa zaskakujące, a nawet frustrujące, szczególnie w przypadku, gdy Twój pupil jest nadwrażliwy na wysokie, piskliwe dźwięki. Możesz odtwarzać nagrania takich dźwięków, zaczynając od cichego poziomu i stopniowo go zwiększając, jednocześnie nagradzając psa za spokojne zachowanie.
Utrwalanie komend: przed pojawieniem się dziecka, upewnij się, że Twój pies dobrze zna i reaguje na podstawowe komendy posłuszeństwa, takie jak “siad”, “zostań”, “na miejsce” czy “zostaw”. Będą one bardzo przydatne w kontrolowaniu interakcji psa z dzieckiem.

Przygotowanie domu:

Bezpieczna strefa dla psa: wyznacz psu w domu spokojne miejsce, do którego dziecko nie będzie miało dostępu. Może to być legowisko w cichym kącie lub oddzielny pokój. To będzie azyl, w którym pies będzie mógł odpocząć i poczuć się bezpiecznie.
Zabezpieczenie przedmiotów: upewnij się, że zabawki dziecka i psa są przechowywane oddzielnie. Zapobiegnie to konfliktom o zasoby. Często zdarza się, że pies traktuje każdą nową zabawkę w domu jako swoją własność, bez względu na to, dla kogo została ona zakupiona. Dobrym pomysłem będzie zakup zabawek dla niemowlaka z wyprzedzeniem i nauczenie psa, że są one dla niego niedostępne.

Wprowadzenie noworodka do domu, gdzie jest pies

Pierwsze spotkanie psa z noworodkiem jest bardzo istotne i wymaga od nas odpowiedniego przygotowania, ale przede wszystkim opanowania emocji. Psy doskonale wyczuwają nasz nastrój, za pomocą zmysłu węchu potrafią zdiagnozować nasz stres lub lęk. Jeśli tego rodzaju emocje wyczują u nas wraz z pojawieniem się niemowlęcia, mogą uznać, iż to właśnie ono jest ich powodem i zarazem zagrożeniem dla emocjonalnej homeostazy. Zadbaj o bezpieczne i przyjazne otoczenie, a także uspokój emocje własne oraz psa.

Przed spotkaniem: zadbaj o to, aby pies był wypoczęty, miał zaspokojone wszystkie potrzeby fizjologiczne, a także wyeliminuj ewentualne bodźce stresowe z otoczenia, jak np. głośne dźwięki, obecność osób trzecich lub innych zwierząt, intensywne zapachy.
Pierwsze spotkanie: przed pierwszym spotkaniem “na żywo”, pozwól psu obwąchać pieluszkę lub ubranko dziecka. Rozluźnij się. Jeśli jako mama masz taką możliwość, przywitaj psa radośnie, gdyż z pewnością długo się nie widzieliście i jego emocje będą potrzebowały znaleźć odpowiednie, pozytywne ujście. Następnie, przy pierwszym kontakcie, trzymaj dziecko na rękach i pozwól psu podejść i obwąchać je z daleka. Chwal i nagradzaj psa za spokojne zachowanie. Czasami pomaga przykucnięcie lub położenie dziecka nieco niżej, oczywiście dbając o jego bezpieczeństwo. W ten sposób unikniemy sytuacji, gdy pies będzie po nas skakał, aby dotrzeć do dziecka i tym samym wywołać niepotrzebny stres i nerwy.
Dalsze etapy: pamiętaj, że pies potrzebuje czasu, aby przyzwyczaić się do nowej sytuacji. Nadzoruj każdą interakcję między psem a dzieckiem, nawet krótką. Wzmacniaj pozytywne zachowania psa w obecności dziecka, np. nagradzaj go smakołykiem, gdy spokojnie leży obok wózka. Twoją uwagę powinno zwrócić uporczywe wpatrywanie się w dziecko i zesztywnienie ciała, co może świadczyć o tym, iż uruchomił się instynkt łowiecki. Wówczas przerwij to zachowanie w sposób spokojny, pozytywnie wzmacniając u psa pożądane zachowanie, na przykład przekierowanie uwagi na Ciebie lub innego członka rodziny.

Nigdy nie zostawiaj psa samego z dzieckiem bez nadzoru!

Jeśli Twój pies na co dzień jest psem reaktywnym, zdarza mu się obrona zasobów, jest nadwrażliwy na dźwięki lub wykazuje inne zaburzenia behawioralne, zanim wprowadzisz noworodka do domu, skonsultuj się z behawiorystą, który pomoże Ci odpowiednio przygotować na to Twojego psa.

Jako behawiorysta psów COAPE chętnie udzielę Ci pomocy. Kontakt: Irena Zobniów, tel. 888 215 953.

Jak pies postrzega dziecko

Zrozumienie, jak pies odbiera świat, a w szczególności małe dziecko, jest kluczowe dla budowania bezpiecznej i harmonijnej relacji. Musimy pamiętać, że psy nie postrzegają świata tak jak my. Ich zmysły działają inaczej, a ich sposób myślenia jest oparty na skojarzeniach i instynktach.

Jeśli chodzi o różnice w percepcji, warto wiedzieć, iż psy odbierają świat głównie za pomocą węchu i słuchu. Ich wzrok jest mniej ostry niż nasz, a percepcja kolorów ograniczona. Małe dzieci, ze swoimi gwałtownymi ruchami, wysokim głosem i nieprzewidywalnym zachowaniem, mogą być dla psa trudne do zrozumienia.

Dla psa małe dziecko może być źródłem niepokoju ze względu na swoją nieprzewidywalność. Dzieci często poruszają się chaotycznie, krzyczą, dotykają psa w niespodziewany sposób. To wszystko może wywoływać u psa stres i poczucie zagrożenia.

Ponadto małe dzieci, ucząc się chodzić i badać otoczenie, mogą chwytać psa za sierść, ogon lub uszy. Dla psa takie zachowanie może być bolesne i nieprzyjemne, a w skrajnych przypadkach może prowadzić do reakcji obronnej, w tym ugryzienia. Należy pamiętać, że pies nie rozumie, że dziecko robi to nieświadomie. Jako rodzic nigdy nie dopuszczaj do sytuacji, w której dziecko, nawet nieświadomie, zadaje psu ból.

Warto także mieć na uwadze, że pies może postrzegać dziecko jako konkurencję o zasoby, takie jak uwaga opiekuna, jedzenie czy zabawki. Zazdrość u psów, choć może być interpretowana antropomorficznie, jest związana z poczuciem zagrożenia utraty ważnych dla niego rzeczy. Takie sytuacje mogą być niebezpieczne dla dziecka, gdyż pies zachowuje się wówczas instynktownie, odwołując się do strategii przetrwania, dlatego w tym momencie mogą nie zadziałać wszelkie próby uspokojenia psa za pomocą komend posłuszeństwa.

Jak dziecko postrzega psa

Z kolei dzieci, zwłaszcza te najmłodsze, również nie do końca rozumieją psią naturę. Ich percepcja psa rozwija się wraz z wiekiem.

Małe dzieci często nie rozumieją granic psa. Mogą podchodzić do niego zbyt blisko, dotykać go w nieodpowiedni sposób lub zabierać mu zabawki. Często przypisują również psom ludzkie cechy i emocje myśląc, że pies zawsze chce się bawić i przytulać, co niekoniecznie jest prawdą.

Ważne jest, aby od najmłodszych lat uczyć dzieci, jak bezpiecznie i z szacunkiem obchodzić się z psami. Natomiast my jako rodzice musimy brać na siebie pełną odpowiedzialność za kontakty pomiędzy dzieckiem a psem.

Nauka dziecka szanowania granic psa i na odwrót

Kluczem do harmonijnej relacji jest wzajemny szacunek i zrozumienie granic. Zarówno pies, jak i dziecko, muszą nauczyć się, jak bezpiecznie i komfortowo funkcjonować w swoim towarzystwie.

Zasady dla dziecka:
- Nigdy nie zaczepiaj psa, gdy je, śpi lub odpoczywa w swoim legowisku. To jego azyl, który powinien być respektowany.
- Nie ciągnij psa za uszy, ogon ani sierść. To bolesne i nieprzyjemne dla psa.
- Nie wchodź do legowiska psa. To jego prywatna przestrzeń.
- Nie zabieraj psu zabawek ani jedzenia, gdy je. To może wywołać u psa reakcję obronną.
- Głaszcz psa tylko delikatnie i za zgodą dorosłego. Naucz dziecko, jak prawidłowo głaskać psa – delikatnie po grzbiecie, unikając głowy i pyska, zwłaszcza u obcych psów. Przerwij głaskanie, jeśli pies sygnalizuje, że nie czuje się komfortowo (odwraca głowę, oblizuje się).
Zasady dla psa:
- Podstawowe komendy posłuszeństwa: upewnij się, że Twój pies zna i reaguje na podstawowe komendy, takie jak “siad”, “zostań”, “na miejsce” i “zostaw”. To ułatwi kontrolowanie interakcji z dzieckiem.
- Obserwacja sygnałów stresu: naucz się rozpoznawać sygnały stresu u swojego psa (np. odwracanie głowy, oblizywanie się, ziewanie, białe białka oczu). Jeśli zauważysz takie sygnały, natychmiast przerwij interakcję i pozwól psu odpocząć.

Konsekwencje zaburzonej komunikacji i niezaspokojonych potrzeb psa

Niestety, brak odpowiedniego przygotowania i nadzoru dorosłych, a także niezrozumienie psiej i dziecięcej perspektywy, może prowadzić do poważnych problemów.

W przypadku psów mogą to być:

Stres, lęk i frustracja: ciągły stres, spowodowany nieprzewidywalnymi zachowaniami dziecka lub brakiem możliwości odpoczynku, może prowadzić u psa do chronicznego lęku i frustracji.
Problemy behawioralne: niezaspokojone potrzeby psa, takie jak brak bezpiecznego miejsca, brak możliwości realizacji naturalnych zachowań (np. węszenie, gryzienie), mogą skutkować problemami behawioralnymi, takimi jak nadmierne szczekanie, niszczenie przedmiotów, a nawet agresja.
Problemy zdrowotne: długotrwały stres negatywnie wpływa na zdrowie psa, osłabiając jego układ odpornościowy i zwiększając podatność na choroby. Mogą pojawić się problemy z trawieniem, problemy skórne, a nawet problemy kardiologiczne.

Jeśli natomiast chodzi o dziecko, to konsekwencją może być ryzyko ugryzienia lub podrapania przez psa w sytuacji przekroczenia lub nie respektowania granic zwierzęcia, a także narażania psa na utratę możliwości realizowania podstawowych potrzeb fizjologicznych oraz związanych ze specyfiką rasy bądź typu behawioralnego.

Z kolei traumatyczne doświadczenie związane z ugryzieniem może wywołać u dziecka lęk przed psami, który może utrzymywać się przez całe życie.

Fakty i mity na temat relacji dziecko-pies

Na koniec chciałabym jeszcze przytoczyć kilka mitów krążących wokół relacji pies-dziecko. Niestety wiele z nich wciąż funkcjopnuje w świadomości dorosłych, co prowadzi do powielania pewnych błędów, które są bardzo szkodliwe dla dobrostanu psów . Postaram się je obalić i zastąpić rzetelną wiedzą.

Mit: pies “wie”, że dziecko jest “słabsze” i nigdy go nie ugryzie.
Fakt: psy nie rozumieją hierarchii społecznej w ludzkim znaczeniu. Nie rozróżniają “słabszy” w taki sposób, jak my. Małe dzieci są dla nich często nieprzewidywalne i mogą wywoływać stres lub lęk, co w skrajnych przypadkach może prowadzić do reakcji obronnej, w tym ugryzienia. Pies reaguje na zachowania, a nie na status społeczny.
Mit: dziecko powinno wkładać rękę do miski psa, żeby nauczył się, że nie może go ugryźć.
Fakt: to skrajnie niebezpieczne i prowokujące zachowanie! Miska z jedzeniem to dla psa bardzo ważny zasób. Wkładanie ręki do miski może wywołać u psa silny stres i poczucie zagrożenia, co z dużym prawdopodobieństwem skończy się ugryzieniem. Zamiast uczyć psa tolerancji, uczymy go, że musi bronić swojego jedzenia agresją. W ten sposób możemy wywołać problemy z agresją na tle zasobów.
Mit: pies, który merda ogonem, jest zawsze szczęśliwy i przyjazny.
Fakt: merdanie ogonem może wyrażać różne emocje, w tym pobudzenie, niepokój, a nawet strach. Ważne jest obserwowanie CAŁEGO ciała psa – uszu, pyska, postawy – aby prawidłowo odczytać jego intencje. Szybkie, nerwowe merdanie ogonem przy spiętym ciele i napiętym pysku może oznaczać stres, a nie radość.
Mit: pies powinien “znosić” wszystko ze strony dziecka.
Fakt: żaden pies nie powinien być zmuszany do interakcji, których nie akceptuje. Dziecko musi nauczyć się szanować granice psa i rozumieć, kiedy pies potrzebuje odpoczynku i spokoju. Wymuszanie interakcji prowadzi do frustracji i może skończyć się reakcją obronną psa.
Mit: dziecko i pies “dogadają się same”.
Fakt: relacja między psem a dzieckiem wymaga aktywnego nadzoru i edukacji ze strony dorosłych. To dorośli są odpowiedzialni za bezpieczeństwo obu stron i za uczenie dziecka, jak postępować z psem.
Mit: małe rasy psów są idealne dla małych dzieci.
Fakt: wielkość psa nie jest jedynym, a nawet najważniejszym czynnikiem decydującym o tym, czy pies będzie dobrym towarzyszem dla dziecka. Ważniejszy jest temperament psa, jego socjalizacja i odpowiednie wychowanie. Małe psy, ze względu na swoją delikatną budowę, mogą być bardziej narażone na urazy ze strony dziecka, a jednocześnie bywają bardziej reaktywne.
Mit: pies, który nigdy nikogo nie ugryzł, jest “bezpieczny w 100%”.
Fakt: każdy pies, w pewnych okolicznościach (np. silny ból, strach, poczucie zagrożenia), może ugryźć. Dlatego tak ważny jest stały nadzór i edukacja, a nie poleganie na dotychczasowym braku incydentów.

Propozycje wspólnych aktywności

Wspólne aktywności to doskonały sposób na budowanie pozytywnej relacji między psem a dzieckiem. Ważne jest, aby były one dostosowane do wieku dziecka i możliwości psa, a przede wszystkim – zawsze odbywały się pod nadzorem dorosłych.

Oto kilka propozycji zabaw pod nadzorem dorosłych:

Rzucanie piłki lub aportowanie: to klasyczna zabawa, która pozwala psu spożytkować energię, a dziecku uczy odpowiedzialności za psa. Pamiętajmy tylko o tym, iż taka zabawa nie powinna trwać dłużej niż 10 minut. W przeciwnym razie pies zafiksuje się na piłce, poziom koryzolu w jego organizmie wzrośnie, co może w ostateczności doprowadzić do nieprzewidywalnych reakcji związanych z brakiem możliwości zamknięcia łańcucha łowieckiego, jakim jest pogoń za zdobyczą i jej złapanie / skonsumowanie.

Szukanie smakołyków: ukrywanie smakołyków w domu lub ogrodzie to świetna zabawa, która angażuje zmysł węchu psa i uczy dziecko, jak nagradzać psa za dobre zachowanie.

Nauka sztuczek: nauka prostych sztuczek, takich jak “siad”, “waruj” czy “daj łapę”, to doskonały sposób na wzmacnianie więzi i budowanie pozytywnych skojarzeń. Dziecko może podawać psu smakołyki pod Twoim nadzorem.

Wspólne spacery: spacery to ważny element psiego życia. Dziecko może towarzyszyć Ci podczas spacerów z psem, ucząc się, jak trzymać smycz i jak zachowywać się w obecności innych psów. Pamiętaj, że małe dziecko nie powinno samo prowadzić psa na smyczy.

Czytanie książek o psach: czytanie książek o psach to świetny sposób na edukację dziecka na temat psiej mowy ciała i potrzeb.

Kiedy szukać pomocy behawiorysty psów

W niektórych sytuacjach, pomimo starań, budowanie harmonijnej relacji między psem a dzieckiem może być trudne. W takich przypadkach warto skonsultować się z behawiorystą zwierzęcym, który zdiagnozuje problem, a następnie zaproponuje konkretny plan terapii.

Wskazania do konsultacji z behawiorystą:
- Agresja psa w stosunku do dziecka lub innych domowników.
- Silny lęk lub strach u psa w obecności dziecka.
- Problemy z adaptacją psa do nowej sytuacji.
- Inne niepokojące zachowania psa, takie jak nadmierne szczekanie, niszczenie przedmiotów czy problemy z czystością.
Wskazania do konsultacji z lekarzem weterynarii:
- Nagłe zmiany w zachowaniu psa.
- Objawy bólu lub choroby u psa.

Budowanie harmonijnej relacji między psem a dzieckiem to proces, który wymaga czasu, cierpliwości i zaangażowania dorosłych. Kluczem jest edukacja, nadzór i wzajemny szacunek. Pamiętaj, że pies nie jest zabawką i ma swoje potrzeby oraz granice. Dziecko również potrzebuje czasu, aby nauczyć się, jak bezpiecznie i odpowiedzialnie obchodzić się ze zwierzęciem.

Pamiętaj, że każdy pies jest inny i każde dziecko jest inne. Nie ma jednego uniwersalnego rozwiązania. Obserwuj swojego psa i swoje dziecko, reaguj na ich potrzeby i szukaj pomocy, gdy jej potrzebujesz. Inwestycja w budowanie pozytywnej relacji między psem a dzieckiem przyniesie Wam wiele radości i satysfakcji.

Mam nadzieję, że ten artykuł był dla Ciebie pomocny. Pamiętaj, że dobrostan zwierząt jest dla mnie priorytetem, dlatego zawsze zachęcam do stosowania metod opartych na pozytywnym wzmocnieniu i budowaniu relacji opartej na zaufaniu i wzajemnym szacunku.