Wychowanie

Zaburzenia separacyjne u psów – objawy i możliwe przyczyny

Rozprute poduszki, obgryzione nogi od stołu, przeraźliwe wycie…To sytuacje, które nie tylko frustrują, ale też sprawiają, że czujemy się bezradni wobec cierpienia naszego pupila.  Choć te zachowania często kojarzymy z lękiem separacyjnym, to jest to nieco zbyt uproszczone podejście. Zachowania potocznie określane jako lęk separacyjny mają bowiem różne podłoże i  obejmują one szeroki wachlarz reakcji psa na rozstanie z opiekunem, a nie tylko lęk.

Dlaczego to takie ważne? Zrozumienie, że istnieje wiele powodów, dla których nasz pies może źle reagować na naszą nieobecność, pozwala nam dobrać odpowiednie metody pracy. Jeśli błędnie zdiagnozujemy problem, możemy zastosować niewłaściwe rozwiązania, co może pogorszyć sytuację.

Czym są zaburzenia związane z separacją?

Kiedy mówimy o zaburzeniach związanych z separacją, mamy na myśli szerszy zakres problemów behawioralnych, które pojawiają się, gdy pies zostaje sam. To nie tylko lęk, ale także frustracja, złość, a nawet nuda. Ważne jest, aby pamiętać, że każdy pies jest inny i wyraża swoje emocje w indywidualny sposób. To, co dla jednego psa będzie oznaczało lęk, dla innego może być formą protestu. Dlatego ten szereg niepożądanych zachowań, które zwierzę prezentuje podczas nieobecności swojego opiekuna, warto określać jako zespół zaburzeń separacyjnych rozumianym jako zespół reakcji o podłożu emocjonalnym, behawioralnym oraz fizjologicznym, które zostały wywołane na skutek oddzielenia od ulubionego towarzysza czy obiektu przywiązania. Reakcje te mogą różnić się zarówno natężeniem, jak i obrazem klinicznym (źródło: Schwartz S., Separation anxiety syndrome in cats: 136 cases (1991-2000), J. Am Vet Med Assoc 2002;220:1028-1033). 

Biorąc pod uwagę wskazaną definicję, będę posługiwała się określeniem zaburzeń bądź problemów separacyjnych, mówiąc ogólnie o tych specyficznych zachowaniach, gdyż dopiero analiza przyczyn, środowiska życia psa oraz jego dotychczasowych doświadczeń, będzie dla mnie podstawą do określenia rodzaju tych zaburzeń. 

Objawy zaburzeń związanych z separacją

Najczęściej opiekunowie zauważają niepokojące sygnały związane z pozostawieniem psa w samotności, gdy jego zachowanie staje się problematyczne, lekceważąc tym samym pewne subtelne symptomy, które mogą pojawić się dużo wcześniej – zanim pies faktycznie zostanie sam w domu. 

Problemy separacyjne w znacznej większości przypadków objawiają się poprzez:

  • nadmierną wokalizację – wycie, szczekanie lub piszczenie, które zazwyczaj rozpoczyna się chwilę po wyjściu opiekuna z domu i może trwać aż do jego powrotu,
  • niszczenie przedmiotów – pies pod nieobecność opiekuna gryźć, rozdrabniać zabawki, przedmioty opiekuna, ubrania, rzeczy pozostawione w przedpokoju, ale również framugi okien i drzwi, rogi szafek na buty i szaf, kanapy, łóżka, krzesła.
  • załatwianie się – pozostawianie kału lub moczu w pobliżu drzwi, ale również w innych pomieszczeniach, na łóżku, sofie. 
  • reakcje fizjologiczne – wśród nich mogą wystąpić: drżenie mięśni, przyspieszony oddech, ziajanie, ślinienie się, wymioty, nerwowe poruszanie się.
  • grożenie – pies może również grozić za pomocą warczenia, szczekania czy nawet kłapania zębami swojemu opiekunowi, zagradzać mu drogę wyjścia.
  • wyjadanie śmieci – grzebanie w koszach na śmieci, wyjadanie resztek lub gryzienie opakowań to dość często zgłaszany objaw zaburzeń separacyjnych.

Jak wspomniałam wcześniej, tego rodzaju objawy nie zawsze świadczą o lęku i postawienie takiej diagnozy na podstawie wyłącznie powyższych symptomów może być zgubne, co w konsekwencji może doprowadzić do podjęcia niewłaściwej terapii. 

Aby zatem trafnie ocenić problem, ważne jest wzięcie pod uwagę wielu czynników, o których za chwilę opowiem.

Jak zdiagnozować zaburzenia separacyjne?

W mojej codziennej pracy jako behawiorysta zawsze staram się wziąć pod uwagę jak najwięcej czynników, które mogą wpływać nie tylko na zachowanie psa, ale również, a nawet przede wszystkim na emocje i nastrój zwierzęcia. To właśnie emocje stoją za wszystkimi zachowaniami, zarówno tymi pożądanymi, jak i nie. W przypadku zaburzeń separacyjnych są one kluczowym elementem podczas stawiania diagnozy, jednak nie jedynym.

Do oceny problemu biorę pod uwagę następujące elementy:

  • charakterystyka zachowań prezentowanych przez psa podczas nieobecności opiekuna
  • charakterystyka zachowań występujących podczas przygotowywania opiekuna do wyjścia
  • ocena realizacji potrzeb psa, zarówno tych fizjologicznych, jak i wynikających z typu psa / rasy.
  • ocena relacji z opiekunem
  • ocena innych zachowań, które pies prezentuje podczas spacerów, interakcji z obcymi osobami, psami etc. 
  • wiek psa i jego dotychczasowe doświadczenia związane z separacją.

Mając zebrany odpowiedni materiał do analizy, mogę wówczas przystąpić do określenia przyczyn występowania tych niepożądanych zachowań, a następnie zaproponować skuteczny plan terapii.

Możliwe przyczyny występowania zaburzeń separacyjnych

Jak już wcześniej wspomniałam, trafna diagnoza problemów zwiazanych z separacją wymaga analizy wielu czynników. Dzięki nim możliwe jest określenie przyczyny ich występowania, a to z kolei determinuje dalsze kroki, czyli przygotowanie planu terapii. 

Biorąc pod uwagę emocje psa oraz prezentowane zachowania, wyodrębniłam kilka możliwych przyczyn:

Lęk – to jedna z najczęstszych przyczyn zaburzeń separacyjnych, u której podłoża leży zwykle bardzo silna więź z opiekunem, z którym rozstranie jest dla psa bardzo bolesne (nie tylko emocjonalnie, ale również fizycznie). Pies nie potrafi sobie poradzić z rozstaniem, a negatywne emocje z tym związane próbuje rozładować w formie pewnych zachowań. Lęk separacyjny może jednak być spowodowany również innymi czynnikami, takimi jak brak odpowiedniej socjalizacji i nauki pozostawania psa w samotności czy też być efektem traumatycznych doświadczeń z przeszłości.

Nuda -psy pozostawione na długi czas w samotności, mogą zwyczajnie się nudzić, dlatego pod nieobecność opiekuna szukają zajęcia, które zajmie ich uwagę oraz czas. 

Złość –  zdarza się, że psy, które nie mają na co dzień zaspokojonych potrzeb związanych z eksploracją, zabawą, realizacją elementów łańcucha łowieckiego, mogą próbować rozładować frustrację poprzez zachowania destrukcyjne. 

Warto jednak pamiętać, że przyczyny zaburzeń separacyjnych mogą być również wynikiem problemów zdrowotnych. Zwierzęta chore, odczuwające ból, będą gorzej znosić samotność, a brak opiekuna, u którego zwykle mają oparcie, może nawet prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia. Ponadto niektóre leki podawane psu w czasie choroby mogą zwiększać u psa lęk i drażliwość czy powodować większe parcie na pęcherz, co może być dodatkowym źródłem stresu dla psa (D.F. Horowitz, D. S. Mills, Medycyna behawioralna psów i kotów, źródło: s.162.).

Pamiętajmy, że zaburzenia separacyjne są złożonym problemem, który wymaga indywidualnego podejścia. Jeśli problem ten dotyczy Twojego psa, chętnie pomogę w diagnozie i zaplanowaniu odpowiedniej terapii, dzięki której poprawi się komfort życia zarówno Twój, jak i Twojego czworonoga.

Kontakt:
Irena Zobniów
Trener i behawiorysta COAPE
Tel. 888 215 953
E-mail: kontakt@callmeblue.eu

Przeczytaj także: Zrozumieć lęk separacyjny: przyczyny, objawy, leczenie

Behawiorystka COAPE, trenerka i hodowczyni psów rasy Australian Cattle Dog. Pasjonuję się psami od dziecka, a od wielu lat pracuję na co dzień z psami, pomagając zarówno im, jak i ich opiekunom, tworzyć harmonijne, pełne zrozumienia relacje. Kontakt: +48 888 215 953

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *